Drogi czytelniku. Cieszę się, że zacząłeś czytać ten artykuł, ponieważ oznacza to, że dziedzina jaką jest twórcze myślenie nie jest dla Ciebie obojętna. Być może nawet jest ona bliższa niż by się wydawało, lub prostu nie jesteś świadomy, jak często pracujesz twórczo wykonując swoje obowiązki. Jeśli tak jest, proponuję abyś zapoznał się z metodą 6 kapeluszy opracowaną przez Edwarde de Bono, która jest jedną z bardziej znanych metod kreatywnego myślenia.

Ktoś mógłby mi zarzucić, że pisząc ten artykuł, opisuję coś, co ktoś już kiedyś wymyślił, a więc co w tym twórczego? Odpowiedź jest bardzo prosta. Warto wykorzystywać istniejące, skuteczne mechanizmy rozwiązując codziennie problemy, które jednocześnie  rozwijają nasz umysł. Dzięki temu nasza praca okaże się efektywniejsza i zacznie generować jeszcze owocniejsze rezultaty. Organizując naszą pracę w sposób, który poszerza nasze umiejętności, jedyną barierę rozwoju na jaką możemy się natknąć jest ta, którą sami sobie postawimy. Najistotniejsza jest świadomość, że nikt poza nami samymi nie jest w stanie nas w tym ograniczyć, ani przenigdy tego odebrać. Wówczas jest to najlepsza droga, aby z dumą powiedzieć „rozwijam się w sposób twórczy, a kreatywne myślenie to jedna z moich najlepszych zdolności”.

Wracając do metody 6 kapeluszy opracowanej przez Edwarda de Bono, po raz kolejny potwierdza się, że dzięki najprostszym sposobom możemy uzyskać najlepsze wyniki. Omawiana technika została zaakceptowana przez środowisko edukacyjne oraz znalazła zastosowanie w korporacjach na całym świecie. Metoda przynosi najciekawszy efekt po zastosowaniu w grupie, tak aby każdy miał swój punkt widzenia i możliwość wypowiedzi, ale równie dobrze używając wyobraźni, można zastosować ją samemu. Cała idea opiera się o przyjęcie sześciu określonych stanowisk w danej sprawie. Dzięki temu żaden uczestnik nie jest emocjonalnie związany z bronieniem swoich racji, a także, bez obaw może wyrażać swoje odczucia w obecności innych. Uczestnictwo wymaga twórczego myślenia, ponieważ każdy uczestnik po kolei przywdziewa odpowiedni kapelusz i wypowiada się w rozmowie na dany konkretny temat. Wcielenie kapelusza jest pretekstem, do wyzbycia się wszelkich wątpliwości przed wypowiedzią, dzięki czemu wynikiem końcowym jest sześć niezależnych opinii w sześciu istotnych dla nas aspektach.

Przed rozpoczęciem dyskusji należy określić zadanie do rozwiązania lub cel, który chcemy osiągnąć. Ważne jest również ustalenie czasu, po którym należy zamienić się kapeluszem z innym uczestnikiem. Każdy kapelusz, który zakładamy reprezentuje inny punkt widzenia oraz sposób myślenia, wedle którego należy się wypowiadać.

Kapelusz czerwony jest silnie związany z wyrażaniem emocji. Osoba,  która zakłada czerwony kapelusz  skupia się przede wszystkim na sferze emocjonalnej i na odczuciach związanych z danym tematem. Decyzje, które podejmujemy mogą być absolutnie irracjonalne. Dany temat lub pomysł po prostu  nam się podoba lub nie i nie musimy tłumaczyć swoich decyzji żadnymi argumentami. Podejmując szybkie decyzje nie ma czasu na myślenie, a więc powinniśmy kierować się przeczuciem, intuicją, pierwszym wrażeniem, a nawet namiętnością.

Kapelusz biały to oznaka obiektywizmu. Ten kapelusz stanowi całkowite przeciwieństwo czerwonego. Osoba, która go zakłada kieruje się tylko i wyłącznie logiką, faktami i liczbami. Wykazujemy absolutną neutralność względem jakichkolwiek emocji, uczuć i intuicji. Kierujmy się zasadą, że fakty, którymi dysponujemy są niepodważalne, tak jak to, że „doba ma 24 godziny a ziemia kręci się w okół słońca.” Rola koloru białego, to posługiwanie się rzetelnymi informacjami, porównaniem liczb czy raportów i statystyk. Osoba ta nie ocenia danych faktów, ani nie uczestniczy w podejmowaniu decyzji. Biały kapelusz podczas prezentacji nie argumentuje na żadną ze stron, a jedynie przedstawia fundament, na bazie którego inni uczestnicy rozmowy mogą wyciągnąć wnioski. Aby każdy z uczestników zrozumiał dany problem w prawidłowy sposób i uzyskał ważne informacje, warto rozpocząć rozmowę właśnie od tego kapelusza.

Kapelusz czarny to postać pesymistyczna. Ten kapelusz ma za zadanie surowo oceniać każdy pomysł i ostrzegać przed potencjalnymi zagrożeniami jakie możemy napotkać, przy realizacji naszych pomysłów. Osoba z czarnym nakryciem głowy, powinna krytykować rzeczywistość oraz przejaskrawiać jej negatywne aspekty do granic możliwości. Celem jest zwrócenie uwagi audytorium na wszystkie wady, uchybienia i niedociągnięcia, a więc przypomina przysłowiowe „szukanie dziury w całym”. Czarny kapelusz winien przewidzieć wszystkie możliwe aspekty, mogące wydarzyć się w przyszłości, których nie braliśmy wcześniej pod uwagę. To samo tyczy się budżetu, czasu realizacji i wszystkich pochodnych omawianego aspektu. Zadanie przed czarnym kapeluszem jest jednocześnie najłatwiejsze, gdyż skrytykować cokolwiek jest bardzo łatwo, ale jednocześnie najtrudniejsze, ponieważ wnioski wyciągnięte z jego krytyki wpływają na ostateczną jakość omawianego problemu.

Kapelusz żółty jest synonimem optymizmu. Ten kapelusz zobowiązuje do przyjęcia totalnego optymizmu, niczym po założeniu przysłowiowych „różowych okularów”. Przyjęcie pozytywnej postawy to kluczowy element do osiągnięcia celu. Bez mocnej wiary w powodzenie, najczęściej z góry jesteśmy skazani na porażkę. Osoba ta ma za zadanie dostrzec korzyści z przedsięwzięcia, których nie widać od razu. Korzyści te nie muszą zawsze opierać się o logikę, ale również mają prawo ocierać się o marzenia czy skrywane nadzieje. Każda kolejna zaproponowana korzyść, to element, bodziec, który może oddziaływać w istotny sposób na odbiorcę omawianego projektu. Oznacza to, że rola tego kapelusza to również ogromna kreatywność i konstruktywność w analizie sytuacji i wpływu projektu na biznes. Jeśli te konkretne zaproponowane argumenty okażą się skuteczne i przełożą się na efekt finalny zwiększając skuteczność naszych działań, będzie to oznaczało, że przed zółtym kapeluszem powinniśmy „ściągać czapki z głów.”

Kapelusz zielony to oznaka świeżości, nowości i wolnej drogi. Ten kapelusz odzwierciedla  rozwój i narodziny czegoś nowego, niczym wiosenna zielona łąka. Jego domena to przepych nowych, nietuzinkowych pomysłów wolnych od jakichkolwiek barier racjonalnego myślenia. Odpowiedzialność osoby w zielonym kapeluszu, to zwrócenie uwagi na niezauważalne  możliwości. Warto spróbować nadać nowe spojrzenie na rzeczy, do których już zdążyliśmy się przyzwyczaić i nie zwracamy na nie uwagi. Zielony to przede wszystkim poszukiwanie nowych dróg rozwoju, kierunków ekspansji i działania naszego biznesu, nie koniecznie logicznych na pierwszy rzut oka. W tym wypadku nie obowiązują żadne wytyczone reguły czy społeczne wzorce, a jedynie pełny optymizm, chęć rozwoju i poszukiwania nowych dróg. Rolą zielonego kapelusza, nie jest tworzenie racjonalne, ponieważ na podstawie wszystkich szalonych idei, pozostałe kapelusze przeistoczą je w realny i nowoczesny obraz.

Kapelusz niebieski stanowi wzorzec organizacyjny. Osoba zakładająca niebieski kapelusz, to organizator i kontroler całego przedsięwzięcia. Do jego obowiązków należy narzucenie dyscypliny spotkania. Ważne jest aby tok myślenia uczestników był kontrolowany i nakierowany na odpowiednią drogę, aby w pełni omówić problem badawczy. Niebieski kapelusz powinien posiadać plan i wizję rozmowy, aby wszystko przebiegało pomyślnie i nie poruszało zbyt wielu zagadnień nie będących priorytetami. Jednocześnie osoba ta jest bezstronnym obserwatorem. W zależności od potrzeb i poruszanego zagadnienia, niebieski decyduje, który kapelusz grupa powinna włożyć w danym momencie. Do obowiązków należy również sporządzenie podsumowania całego spotkania, notatek, wniosków oraz wszystkich istotnych aspektów dyskusji.

Reasumując powyższą technikę, momentami przypominającą bardziej zabawę niż pracę, warto wypróbować ją we własnej organizacji i porównać różnicę w efektywności pracy. Istotnym argumentem, jest niecodzienna forma dyskusji, która odbiega od monotonii i standardowego podejścia do rozwiązywania problemów. Jest ona również bardziej uporządkowana i bezpieczna, ponieważ w każdym momencie, a szczególnie w sytuacji napięcia, możemy zmienić kolor nakrycia głowy. Metoda kapeluszy, dzięki wcielaniu się w  odgrywaną rolę gwarantuje, że uczestnicy nie ukrywają swoich emocji, eliminują wszelkie opory i przestają obawiać się negatywnych reakcji innych uczestników. Wówczas uczestnicy mówią jedynie to co należy mówić zakładając dany kapelusz. Życzę kreatywnej i owocnej zabawy.

Materiał w formacie PDF do pobrania

Artykuł publikowany w magazynie Manager MLM.